TASAVVUFUN ESASLARI!
Değerli Dostlar; Ebu Said Harraz, “Kitabü’l-ferağ” adlı eserinde “Tasavvufun Esaslarını” paylaşacağımız gibi ele almıştır.
Çok güzel bir bilgi olması sebebiyle sizlerle olduğu gibi paylaşmayı uygun gördüm.
· Kulluğun doğruluğu üç şeyle olur:
1) Nefisle mücâhede etmek.
2) Kalbi yatıştırmak.
3) Bedeni arzuları yerine getirmeye son vermek.
Mücâhede: Sâlikin nefis, şeytan ve düşmanla mücadele etmesi manasında tasavvuf terimidir.
· Davranışlarda dürüst olmak üç şeyle mümkündür:
1) İradeyi korumak.
2) Kalbin Allah’a dönmesi,
3) Ruhun Allah’ın muradına rapt olması.
· Sadece Allah’ı birlemek şu üç şeyle olur:
1) [Hakk’ı mevcutlara benzetmek anlamında] Teşbihi terk etmek.
2) Birlik haline gelmek(vahdaniyet)
3) Biricikliği(ferdaniyet) müşâhede etmek.
· Marifetin saflığı şu üç şeydedir:
1) İradeyi terk etmek.
2) Kaygı ve endişe duymamak.
3) İsteklere son vermek.
Nitekim Allah Teâlâ şöyle buyurur: “Her nefis ölümü tadacaktır.” (Ankebut 29/57) Şu halde nefis ve onu besleyen araçlar ölücü; beden ve onun parçaları yok olucu; kalp ve ona bağlı idrak güçleri helak olucudur. Buna mukabil Allah’ı tanıma (marifet), Hakk’la birlikte olan ruh ve [Hakk’a ait] ezeli ilimde bulunan dostluk (velayet) kalıcıdır.
· Nefsi terbiye etmek şu üç şeydedir:
1) İnsanlardan ümidi kesmek.
2) İnsanların övgüsüne mazhar olma isteğini bırakmak.
3) İnsanların kendisini üstün tutmalarına aldırış etmemek.
· Bedenî isteklerin yok edilmesi üç şeydedir:
1) Gönlün marifet elde etme konusunda gayret göstermesi,
2) Başarıya ulaşmak için çalışmak.
3) Mevla’ya ulaşma yönündeki iradeyi muhafaza etmek.
· Kalbin yok oluşu üç şeydedir:
1) Bilinmeyen sırların kalbe açılması,
2) Mevla’nın nazarının gönle aksetmesi,
3) Mevla’nın gayretinin gönle aksetmesi.
· Marifetin sürekliliği şu üç şeydedir:
1) Birincisi, marifetin sürekliliği diğer şeylerin bilgisinin yok olmasıyladır.
2) İkincisi, marifetin sürekliliği gönlün [Allah’a] sürekli bağlı kalmasındadır.
3) Üçüncüsü, marifetin sürekliliği bilginin sürekliliğindedir.
· Ruhun sürekliliği üç şeydedir:
1) Önceye dair bilgide süreklilik,
2) Ezel bilgisinde süreklilik,
3) Sonsuzluk bilgisinde süreklilik.
· Velayetin sürekliliği üç şeydedir:
1) Velayet vesilesiyle bilgi akışının sürmesi,
2) Misak anındaki hâlin sürekliliği,
3) Adem’i yarattığı zaman Allah’ın şu sözünde buyurduğu halin devamlılığı; “Ben sizin bilmediklerinizi bilirim.” (Bakara 2/30) Bu ayette Allah’ın Adem’i yaratırken sahip olduğu bilgi, kudretiyle onun sulbünden* nesiller yaratacağına ve orasını peygamberlerin ve velilerin meskeni kılacağına dair bilgiydi. Başka bir ifadeyle Allah’ın bilgisi, Adem’in neslinden gelen bütün peygamber ve velileri kuşatmıştı.
*(birinin) sulbünden gelmek: Bir kimsenin öz evladı olmaktır.